Home » Bilim İnsanları » Bilim Dünyasında İz Bırakanlar : Yıldızlara giden yol Meryem el İcliyye (El- Usturlabi)

Bilim Dünyasında İz Bırakanlar : Yıldızlara giden yol Meryem el İcliyye (El- Usturlabi)

astrolabeyemenfront

Meryem El-İcliyye nin çok sıradışı bir hikayesi vardır. 10’uncu yüzyılda yaşayan bir çok kadının aksine o, kendisine bir meslek edinmiş ve bugüne kadar hep alet yapım becerisiyle anılır olmuştur. El-icliyye, Bağdat’ta ünlü bir usturlap yapımcısının çırağı olan babasının öğrencisi olmuştur.
El-Usturlabi; olarak da bilinen El-İcliyye, Suriye’nin kuzeyindeki Halep şehrinde usturlap imal etmekteydi. İşvereni 944 ve 967 yılları arasında şehrin yönetimini elinde bulunduran Seyfüddevle’ydi. El-icliyye, erken dönem islam medeniyetinde bilm alanında çalışan bir kadının belgelendiği ender örneklerinden biridir. Günümüzde, kadınların bilim alanında çalışması için fırsatlar önemli ölçüde artmış olsa da bilim ve mühendisliğin bir çok alanında erkeklerin sayıca üstünlüğü devam etmektedir.
Usturlap : Gök cisimlerinin yüksekliklerini ölçüp buradan zaman hesabı yapmayı sağlayan eski bir gözlem aracı.

Saatin yaygınlaşmasından çok önce, Müslüman ve astronomlar, zaman ve mekanı tek bir alette toplayan usturlaplar imal etmiştir. Usturlap yeni icat edilen bir alet değildi; İskenderiyeli Theon usturlabı 5. yüzyılda tarif etmişti. Ancak namaz vakitlerinin hatasız şekilde hesaplanması gerektiğinden, İslam medeniyetinde daha karmaşık aletler geliştirilmiştir.

Usturlap, gündüz ve gece saati öğrenmek, karada yön bulmak ve özellikle de güneşin doğuş ve batış saatlerini belirlemek için tasarlanmıştı. Usturlabın ilk örneklerinin, Dünya üzerinde bulunana enleme göre ayarlanması gerekmekteydi. Ancak 11. yüzyıl alimi Zerkâli evrensel usturlabı icat etmiştir. Zerkâli’nin Arapça Safiha; olarak adlandırdığı plaka nedeniyle Saphea Arzachelis adı verilen bu usturlap, dünyanın her enleminde kullanılabilmekteydi.