ESKİ MEZOPOTAMYA – Hassuna Dönemi ( MÖ 5750-5250) Bölüm6
Mezopotamya’da Hassuna ve Samarra kültürleri birbirleriyle ilişkilidir. Hassuna kültürünün görüldüğü yerlerde Samarra kültürüne ait çanak çömlek örnekleri de bulunmaktadır. Hassuna kültürünün kökeni kendinden önceki ilk Neolitik Çağ’ın başlangıcındadır. Kültür daha çok Kuzey Irak bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bu kültürün merkezi, en az 80 adet yerleşime sahip Sincar ve Habur vadileridir. Hassuna Kültürü erken ve geç olmak kaydıyla iki evreli olarak tanımlanmaktadır. Bu dönemde duvar yapımında kerpiç kullanılmaya başlamıştır. Evler bir avlu etrafında yer alan çok sayıda odadan oluşur. Duvarlara sıva yapıldığı belirlenmiştir. Duvarlarda taş temel Güneydoğu Anadolu’da Mezraa-Teleilat ve Akarçay Tepe yerleşmelerinde görülmektedir. Yapı içlerinde değişik tipte fırın ve ocaklar yer almaktadır. Avlu ve sokak olarak nitelenen bazı birimlerin tabanı taş döşelidir. Avlularda ve mekânların içinde silo ve büyük depolama çömlekleri bulunmuştur. Bu dönem, yukarda anlatılan mimari özellikleri ile köy yaşamından kasaba yaşamına geçişi göstermektedir. Hassuna Dönemi’nde de bir önceki dönem gibi bebek ve çocuklar, bir çömlek içinde daha çok yerleşim alanında gömülmektedir. Hassuna kültürü, bu dönemde yaygın olarak kullanılan belli form ve bezemeye sahip çanak çömlek türleri ile tanınır. Genel olarak iki grup altında sınışandırılabilecek çanak çömlek üretilmiştir. Birinci gruptakiler olasılıkta mutfakta kullanmak üzere yapılan kaba, kahverengi, gri veya kırmızı renkte olan çanak çömleklerdir. ikinci grup ise daha özenli bir biçimde şekillendirilmiştir. Bunlar kırmızı boya astarlı, çizi ya da boya bezemelidir. En çok omurgalı kâseler ile boyunlu çömlekler yapılmıştır. Hassuna çanak çömleğinin çizi bezemeli geleneği batıya doğru gittikçe azalır. Rendeleme tepsisi olarak isimlendirilen ve ekmek pişirmede kulanıldığı iddia edilen kapların her çeşidi bulunmaktadır.
Hassuna Dönemi yerleşmelerinde çok sayıda pişmiş topraktan sapan tanesi, yün veya keten iplik elde etmek için kullanılan ağırşak, mühür, taş boncuk, kemik iğne, kemik spatül ve kemik biz gibi günlük yaşamda farklı amaçlar için üretilmiş aletler bulunmuştur. Sürtme taş endüstrisinde en ilginç bulgular buğday öğütmek için kulanılan havanelleri ve yassı taş baltalardır. Yontma taş alet endüstrisinde orak-bıçaklar sayıca diğerlerinden fazladır. Buluntuların çoğu anlaşılacağı üzere tarımla ilgilidir. Bu dönemde tarım ve hayvancılık toplumların esas geçim kaynağı hüviyetini kazanmıştır. Arpa, buğday çeşitleri ana gıda maddesidir. Baklagiller de ekilmektedir. Koyun, keçi ve sığır ve domuz beslenmektedir. Nüfusun ve dolayısıyla köylerin sayısı artmıştır. Kent hüviyetini taşıyabilecek yerleşmeler yoktur. Tapınak olabilecek büyük ve özel yapı bulunmadığı gibi dinsel inanışlar hakkındaki bilgilerimiz azdır.
Hassuna Dönemi’nde doğada bulunan ham bakırdan dövülerek takı gibi çeşitli nesneler yapmışlardır. Ergitilmiş bakırın en eski örneği de bu dönemde ortaya çıkar.
